Varis Nedir?
Varis, bacak toplardamarlarının genişlemesi, uzaması ve kıvrımlı hale gelmesi durumunu ifade eder. Bu durum Batı toplumunda %10-20 arasında insanı etkileyen yaygın bir problemdir. İlerleyen yaşla birlikte varis riski artar ve 50 yaşın üzerindeki her iki kişiden birinde varis görülür. Eğer akşamları bacaklarınızda ağrı ve ağırlık hissi, kılcal damar oluşumları, şişlik ve mor lekeler, ciltte kızarıklık, kaşıntı, kuruluk veya uzun süreli kanamalar gibi belirtiler yaşıyorsanız, bir kalp damar uzmanına başvurmayı ihmal etmemeniz önemlidir.
Varis Çeşitleri Nelerdir?
Varis, dört farklı tipe sahiptir:
Örümcek Ağı Varisleri: Bu tür damarlar cilt yüzeyine yakın bir konumda bulunur. Genellikle 1 mm veya daha küçük bir çapa sahiptirler ve elle hissedilmezler. Örümcek ağı şeklinde veya yıldız benzeri çizgisel oluşumlar şeklinde görülebilirler ve genellikle kırmızı renkte olurlar.
Retiküler Varisler: Ciltten hafifçe kabarık ve mavi renkte olan bu varisler, çapları 4 mm’den küçüktür. Genellikle elle hissetmeleri zordur.
Büyük Toplardamar Varisleri (Safen Ven Varisleri): Bu varisler, büyük ve küçük safen venlerinin boyunca uzanan büyük, belirgin kıvrımlar oluşturur. Genellikle 3 mm’den daha büyük bir çapa sahiptirler ve cilt altında seyrederler. Damarın rengini değiştirmezler, ancak yeşilimsi renkli damarın yansımaları görülebilir. Bacakların dik pozisyonunda daha belirgin hale gelirler, ancak yatış pozisyonunda veya bacakların yukarı kaldırılmasıyla kaybolurlar.
Derin Damar Varisleri: Bu tür toplardamarlar bacakların daha derin tabakasında bulunur ve genellikle gözle görülmeyen varislerdir. Bununla birlikte, bacakta ödem oluşmasına ve dolaşım sorunlarına neden olabilirler.
Varis Nedenleri Nelerdir?
Varisin tam olarak neden oluştuğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, temel sorun toplardamarların yapısındaki bozukluklardır. Bu yapısal sorunlar, damarların genişlemesine ve içlerindeki kapakçıkların işlevini kaybetmesine yol açar. Kapakçıkların bozulması sonucu kanın geriye kaçması mümkün olur. Bu geriye kaçma nedeniyle kan, kalbe doğru zorlukla ilerler, toplardamar içi basınç artar ve damarlar giderek genişler. Bu durum, bir kısır döngü oluşturur.
Varislerin daha nadir görülen nedenleri de vardır. Örneğin, derin toplardamarlar tıkalı olan bireylerde, normalde bacağın yüzeyel toplardamarları sadece bacağın kirli kan dönüşümünün küçük bir bölümünü taşıması gereken yükü üstlenirler. Bu nedenle bu yüzeysel toplardamarlar genişler ve varis gibi görünürler.
Varis Belirtileri Nelerdir?
Varis belirtileri şunlar olabilir:
- Bacaklarda, özellikle akşamları ve egzersiz sonrası, ağrı, yorgunluk ve ağırlık hissi.
- Bacaklarda kılcal damarların belirmesi.
- Ayak bileğinde şişlik.
- Ayak bileklerinde mor lekelerin görülmesi.
- Staz dermatiti veya venöz egzama olarak bilinen ciltte kızarıklık, kaşıntı ve kuruluk.
- Kendiliğinden veya küçük çarpmalarda bile iyileşmesi uzun süren kanamaların meydana gelmesi.
- Bazı kişilerde cilt altı yağ tabakasının sertleşmesi sonucu ayak bileği üzerinde cilt çökmesi.
- Ara sıra bacaklarda huzursuz bacak sendromu gibi belirtiler.
Unutmayın ki bu belirtiler varis durumunu işaret edebilir ve bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekebilir.
Varisten Korunma Yöntemleri Nelerdir?
Varisten korunmak veya varis oluşumunu geciktirmek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:
- Kiloyu Kontrol Altında Tutun: Fazla kilo, bacaklara ekstra baskı uygulayarak varis oluşumunu artırabilir. Sağlıklı bir kiloda olmak, varis riskini azaltabilir.
- Düzenli Egzersiz Yapın: Düzenli yürüyüş, yüzme veya bisiklet gibi bacak kaslarını çalıştıran egzersizler, dolaşımı artırarak varis olasılığını azaltabilir.
- Topuklu Ayakkabılardan Kaçının: Topuklu ayakkabılar bacak kaslarına fazla baskı yapabilir ve dolaşımı olumsuz etkileyebilir. Düz taban veya düşük topuklu ayakkabılar tercih edin.
- Dar Giysilerden Kaçının: Dar pantolonlar veya çoraplar, dolaşımı engelleyebilir. Bol ve rahat giysiler giymeye özen gösterin.
- Bacakları Yüksekte Tutun: Otururken veya uzanırken bacaklarınızı yüksekte tutmak, kanın bacaklardan daha iyi geri dönmesine yardımcı olabilir.
- Sık Sık Mola Verin: Uzun süre ayakta veya oturarak çalışıyorsanız, sık sık mola verip bacaklarınızı dinlendirin ve dolaşımı teşvik edin.
- Su İçmeye Özen Gösterin: Yeterli su içmek, dolaşımı ve kanın seyir hızını artırabilir.
Beslenme İle İlgili Öneriler:
- Dengeli Beslenme: Sağlıklı ve dengeli bir beslenme alışkanlığı edinin. Lif açısından zengin besinler tüketin.
- Aşırı Baharatlı Gıdalardan Kaçının: Aşırı baharatlı gıdalar dolaşımı olumsuz etkileyebilir, bu nedenle sınırlı miktarda tüketmeye özen gösterin.
- Kahve ve Alkolü Sınırlayın: Kahve ve alkol tüketimini aşırıya kaçırmayın, çünkü bu maddeler dolaşım sistemini etkileyebilir.
- Sigaradan Uzak Durun: Sigara içmek, dolaşımı olumsuz etkileyen birçok sağlık sorununa neden olabilir. Sigarayı bırakmak, dolaşım sağlığınıza olumlu etki edebilir.
Hamilelikte Varis Önlemleri:
- Düzenli Egzersiz: Doktorunuzun tavsiye ettiği egzersizleri yaparak bacak kaslarınızı güçlendirin ve dolaşımı artırın.
- Doğru Beslenme: Gebelik sırasında sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterin. Yüksek lifli besinler tüketin.
- Uzun Süre Oturmadan Kaçının: Uzun süre aynı pozisyonda oturmak, dolaşımı engelleyebilir. Sık sık kısa mola verin ve bacaklarınızı hareket ettirin.
- Bacakları Sıkan Giysilerden Kaçının: Bacakları ve genital bölgeyi sıkan giysilerden kaçının. Rahat ve destekleyici iç çamaşırları tercih edin.
Varis oluşumu tamamen önlenebilir olmasa da, yukarıdaki önlemler varis olasılığını azaltabilir ve varislerin şiddetini hafifletebilir. İdeal olan, bir uzman doktorla varis riskinizi ve önlemleri görüşmektir.
