Tetani Hastalığı Nedir? (Tetanoz)

• Toprak: Tetani bakterisi toprakta doğal olarak bulunur ve derin kesikler veya sıyrıklar yoluyla vücuda girebilir. Bahçıvanlık, çiftçilik veya toprakla temas içeren diğer faaliyetlerle uğraşan kişiler tetanoza yakalanma riski altında olabilir.
• Hayvanlar: Tetani bakterisi hayvan bağırsaklarında bulunur ve hayvan dışkısıyla kirlenmiş toprak veya yiyecekler yoluyla vücuda girebilir. Hayvanlarla yakın temas halinde olan kişiler, özellikle de atlar, sığırlar ve koyunlar gibi otçul hayvanlarla temas halinde olan kişiler tetanoza yakalanma riski altında olabilir.
• Kirlenmiş nesneler: Tetani bakterisi, paslı çiviler, bıçaklar ve diğer keskin nesneler gibi kirlenmiş nesnelerde de bulunabilir. Bu nesneler derin bir yara açarsa tetanoza neden olabilir.

• Derin kesikler ve sıyrıklar: Toprak veya hayvan dışkısıyla kirlenmiş derin kesikler ve sıyrıklar tetanoz için en yaygın risk faktörüdür.
• Yanıklar: Derin ve kirli yanıklar tetanoza neden olabilir.
• Doğum sonrası enfeksiyonlar: Hijyenik olmayan doğum uygulamaları, yeni doğanlarda tetanoza neden olabilir.
• Enjeksiyon yapılacak bölgedeki hijyen eksikliği: Hijyenik olmayan enjeksiyon uygulamaları tetanoza neden olabilir.
• Diğer: Diş çekimi, kürtaj ve piercing gibi cerrahi işlemler de tetanoza neden olabilir.

• Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Diyabet: Diyabet hastaları tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Vasküler hastalık: Vasküler hastalığı olan kişiler tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Bazı ilaçlar: Steroidler ve bağışıklık sistemini zayıflatan diğer ilaçlar tetanoz riskinizi artırabilir.

Tetanozun ilk belirtileri genellikle yaralanmadan 3 ila 21 gün sonra ortaya çıkar. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Çene ve boyun kaslarında sertlik ve ağrı ("kazıklı humma" olarak da bilinir)
• Yutkunmada zorluk
• Baş ağrısı
• Ateş
• Terleme
• Kas spazmları
• Huzursuzluk ve sinirlilik

Tetanoz belirtileri zamanla şiddetlenebilir ve şunlara yol açabilir:

• Solunum zorluğu
• Kan basıncında düşüş
• Kalp atış hızında artış
• Komaya
• Ölüm

Tetanoz tanısı, hastanın tıbbi geçmişi, semptomları ve fizik muayene bulguları göz önünde bulundurularak yapılır. Doktorlar ayrıca tetanoz bakterisinin varlığını kontrol etmek için yara kültüründen örnek alabilirler.

Tetanoz teşhisinde yardımcı olabilecek diğer testler şunlardır:

• Kan testi: Kan testleri, tetanoz bakterisinin ürettiği toksinlerin varlığını tespit edebilir.
• Elektromiyografi (EMG): EMG, kasların ve sinirlerin elektriksel aktivitesini ölçer. Tetanoz, kaslarda anormal elektriksel aktiviteye neden olabilir.

Tetanoz tedavisi, tetanoz bakterisinin ürettiği zehrin etkilerini kontrol altına almak ve hastanın genel durumunu iyileştirmeye odaklanır. Tedavi, hastanın genel durumuna ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak değişir.

• Yaranın temizlenmesi ve pansumanı: Tetanoz bakterisinin çoğalmasını önlemek için yaranın cerrahi olarak temizlenmesi ve pansuman yapılması önemlidir.
• Antibiyotikler: Antibiyotikler, tetanoz bakterisinin çoğalmasını durdurmak için kullanılır.
• Tetanoz aşısı: Tetanoz aşısı, hastanın bağışıklık sistemini tetanoz toksinine karşı güçlendirmeye yardımcı olur.
• Kas gevşeticiler: Kas gevşeticiler, tetanoz spazmlarına bağlı kas kasılmalarını ve sertliğini kontrol altına almak için kullanılır.
• Solunum desteği: Tetanoz spazmları solunum kaslarını etkileyerek solunum yetmezliğine neden olabilir. Bu durumda hasta, solunum cihazına bağlanarak desteklenebilir.

Tetanoz hastaları genellikle semptomlarının şiddetine bağlı olarak birkaç gün ila birkaç hafta hastanede kalırlar. Hastanede kalış süresi boyunca hastalar şunlara maruz kalabilir:

• Vital bulguların takibi: Ateş, kan basıncı, kalp atış hızı ve solunum gibi vital bulgular düzenli olarak izlenir.
• Kas spazmlarının kontrol altına alınması: Kas gevşeticiler ve diğer ilaçlar kas spazmlarını kontrol altına almak için kullanılır.
• Ağrının tedavisi: Ağrı kesiciler ağrıyı kontrol altına almak için kullanılır.
• Solunum desteği: Gerekirse solunum cihazına bağlanır.
• Beslenme desteği: Hasta ağızdan beslenemiyorsa damar yoluyla beslenir.
• Fizik tedavi: Tetanoz iyileştikten sonra hastanın kaslarını ve eklemlerini güçlendirmeye yardımcı olmak için fizik tedavi uygulanabilir.

Tetanozdan korunmanın en iyi yolu aşı yaptırmaktır. Tetanoz aşısı, tetanoz bakterisinin ürettiği toksinlere karşı bağışıklık kazanmanıza yardımcı olur. Bu da tetanoz hastalığına yakalanma riskinizi önemli ölçüde azaltır.

• Tetanoz aşıları çok güvenli ve etkilidir. Aşılar nadiren hafif yan etkilere neden olur.
• Tetanoz aşısı, tetanoz hastalığına yakalanma riskinizi önemli ölçüde azaltır.
• Tetanoz, ölümcül olabilen ciddi bir hastalıktır. Aşı yaptırmak, kendinizi ve sevdiklerinizi tetanozdan korumaya yardımcı olur.

• 2 ayda: DTaP (Difteri, Tetanoz, Pertussis) aşısının ilk dozu
• 4 ayda: DTaP aşısının ikinci dozu
• 6 ayda: DTaP aşısının üçüncü dozu
• 15-18 ayda: DTaP aşısının dördüncü dozu
• 4-6 yaş arası: DTaP aşısının beşinci dozu (rapel doz)

• 10 yaşından sonra: Her 10 yılda bir Td (Tetanoz, Difteri) aşısı
• Yaralanma sonrası: Derin ve kirli bir yara aldıysanız, tetanoz aşısı yaptırmanız gerekebilir. Aşı yaptırmış olsanız bile, yaranız tetanoz riski taşıyorsa doktorunuz size aşı yaptırmanızı önerebilir.

Tetanoza yakalanma riski, tetanoz bakterisine maruz kalma riski ile bağışıklık sisteminin gücü gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.

• Toprakla temas halinde olan kişiler: Bahçıvanlar, çiftçiler ve inşaat işçileri gibi toprakla sık temas halinde olan kişiler tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Hayvanlarla temas halinde olan kişiler: Veteriner hekimler, çiftçiler ve hayvan sahipleri gibi hayvanlarla sık temas halinde olan kişiler tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler: Diyabet, kanser ve HIV/AIDS gibi kronik hastalıkları olan kişiler, bağışıklık sistemleri zayıf olduğu için tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Yaşlılar: Yaşlıların bağışıklık sistemleri zayıf olduğu için tetanoza yakalanma riski daha yüksektir.
• Yenidoğanlar: Hijyenik olmayan doğum uygulamaları ve yetersiz bağışıklık sistemi nedeniyle yenidoğanlar tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Derin ve kirli yaralar: Derin ve kirli yaralar tetanoz bakterisinin vücuda girmesi için bir yol açar. Bu nedenle, bu tür yaralara maruz kalan kişiler tetanoza yakalanma riski altındadır.
• Diğer: Diş çekimi, kürtaj ve piercing gibi cerrahi işlemler de tetanoza yakalanma riskini artırabilir.

• Doğal afetler: Deprem, sel ve kasırga gibi doğal afetler, insanların yaralanmasına ve tetanoz bakterisine maruz kalmasına neden olabilir.
• Savaş: Savaş sırasında insanlar yaralanma ve tetanoz bakterisine maruz kalma riski altındadır.
• Yetersiz hijyen: Hijyenik olmayan yaşam koşulları ve yetersiz tıbbi hizmetler tetanoz riskini artırabilir.

Tetanoz, ciddi komplikasyonlara ve uzun vadeli etkilere yol açabilen ciddi bir hastalıktır.

• Solunum yetmezliği: Tetanoz spazmları solunum kaslarını etkileyerek solunum yetmezliğine neden olabilir. Bu durum, hastaya ventilatör desteği verilmesini gerektirebilir.
• Kan basıncında düşüş ve kalp atış hızında artış: Tetanoz toksinleri kan basıncında düşüşe ve kalp atış hızında artışa neden olabilir.
• Yutma güçlüğü: Tetanoz spazmları boğaz kaslarını etkileyerek yutma güçlüğüne neden olabilir. Bu durum, hastaya beslenme tüpü veya damar yoluyla beslenme verilmesini gerektirebilir.
• Kas ve eklem sertliği: Tetanoz spazmları kaslarda ve eklemlerde uzun süreli sertliğe neden olabilir.
• Kemik kırıkları: Tetanoz spazmları kaslarda şiddetli kasılmalara neden olarak kemik kırıklarına yol açabilir.
• Pnömoni: Tetanoz, akciğerlerde enfeksiyona (pnömoni) neden olabilir.
• Sepsis: Tetanoz, kan dolaşımına giren ve tüm vücudu etkileyen bir enfeksiyona (sepsis) yol açabilir.
• Ölüm: Tetanoz, tedavi edilmezse ölüme neden olabilir.

• Fiziksel engellilik: Tetanoz spazmları ve kas sertliği, hastanın hareket kabiliyetini ve günlük aktivitelerini yapma yeteneğini etkileyebilir.
• Yutma güçlüğü: Yutma güçlüğü kalıcı olabilir ve hastaya özel bir beslenme programı uygulanmasını gerektirebilir.
• Ağrı: Tetanoz spazmları ve kas sertliği uzun süreli ağrıya neden olabilir.
• Depresyon ve anksiyete: Tetanozun ciddi komplikasyonları ve uzun vadeli etkileri depresyon ve anksiyeteye yol açabilir.

Tetanoz tedavisinden sonra hastalar genellikle rehabilitasyona ihtiyaç duyarlar. Rehabilitasyon programı, hastanın semptomlarının şiddetine ve genel durumuna bağlı olarak değişir. Rehabilitasyon programı şunları içerebilir:

• Fizik tedavi: Fizik tedavi, kasların ve eklemlerin gücünü ve esnekliğini geri kazanmaya yardımcı olur.
• Mesleki terapi: Mesleki terapi, hastanın günlük aktivitelerini bağımsız olarak yapabilmesine yardımcı olur.
• Konuşma terapisi: Konuşma terapisi, yutma güçlüğü yaşayan hastalara yardımcı olur.
• Psikolojik destek: Psikolojik destek, depresyon ve anksiyete ile başa çıkmaya yardımcı olur.